Millî irade ne demek?

1. Tanım ve Temel Anlam

• Kelime Kökeni:
  Arapça “millî” (ulusal) + “irade” (istek, karar) birleşiminden oluşur.
• Tanım:
  Bir ulusun kendi kaderini belirleme hakkı ve bu hakkını özgürce seçilmiş temsilciler veya doğrudan oylarla ifade etmesidir.

2. Demokratik Sistemdeki Yeri

• Temsili Demokrasi:
  Halkın seçimle belirlediği temsilciler (meclis, yerel yönetimler) aracılığıyla iradesini yansıtması.
  Örnek: TBMM’nin kanun yapma yetkisi millî iradeyi temsil eder.
• Doğrudan Demokrasi:
  Referandumlar veya halk inisiyatifleriyle doğrudan karar alınması.
  Örnek: 16 Nisan 2017 anayasa referandumu.

3. Türk Anayasal Sistemindeki Karşılığı

• 1982 Anayasası:
  • Madde 6: “Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.”
  • Madde 7: “Yasama yetkisi Türk Milleti adına TBMM’nindir.”
• Tarihsel Bağlam:
  Kurtuluş Savaşı’nda 23 Nisan 1920‘de TBMM’nin açılması, millî iradenin somutlaşmış halidir.

4. Kavramın Siyasi ve Felsefi Boyutu

• Jean-Jacques Rousseau:
  “Toplum Sözleşmesi”nde genel irade (volonté générale) kavramıyla benzerlik gösterir.
• Atatürk’ün Yorumu:
  “Millî irade, milletin bir kişide değil, milletten doğan kurumlarda tecelli eder.” (1923)

5. Pratik Örnekler

• Seçimler:
  Yerel/genel seçimlerde oy kullanmak, millî iradenin en somut ifadesidir.
• Anayasa Mahkemesi Kararları:
  2019 İstanbul yerel seçimi iptali tartışmalarında millî irade vurgusu yapılmıştır.

6. İlgili Kavramlar

• Millî Egemenlik:
  İradeyle iç içe ancak daha çok devlet otoritesinin kaynağına vurgu yapar.
• Halkçılık İlkesi:
  Atatürk ilkelerinden biri olarak millî iradeyle doğrudan bağlantılıdır.

Özetle: Millî irade, modern devletlerde halkın yönetime katılımını ve özgür seçimlerle kendini yönetecekleri belirleme hakkını ifade eden demokratik bir olgudur. Türkiye’de anayasal güvence altındadır.

Kaynak: Yapay Zeka