Başka bir rivayete göre de Midyat, Mağaralar Kenti anlamına gelen “MATİATE” kelimesinden ismini almıştır. Bu görüşü ileri sürenler, “MATİATE” isminin Asur yazıtlarında M.Ö. 9.Yüzyılda geçtiğini ifade etmektedirler.
Midyat’ın eski adı, antik dönemlerden kalma bir isimle anılırdı:
1. Tarihi İsimler:
- “Matiate” (Asurca Kökenli):
- Asur İmparatorluğu döneminde (MÖ 9. yy) kullanılan bu isim, “Mağaralar Şehri” anlamına gelir.
- Midyat’ın altındaki yüzlerce mağara ve yer altı şehri (turistik Estel bölgesi) bu ismi doğrular.
- “Midyad” (Süryanice):
- Süryaniler şehri ܡܕܝܕ (Mədyāḏ) olarak adlandırmıştır.
- “Ölçü veya sınır” anlamına gelen bu kelime, bölgenin tarihte bir ticaret sınırı olmasıyla ilişkilendirilir.
2. Diğer Kaynaklarda:
- Osmanlı Dönemi: Resmi kayıtlarda “Midyad” olarak geçer.
- Ermeni Kaynakları: “Mıdyat” (Միդյատ) şeklinde yazılmıştır.
3. Etimolojik Köken:
İsmin kökü, Aramice/Süryanice “mdita” (şehir, kale) veya Asurca “Matiate” (mağaralar) kelimesine dayanır.
Özetle:
- En eski bilinen adı: Matiate (Asurca)
- Süryani geleneğinde: Mədyāḏ
- Osmanlı’da: Midyad
Midyat’ın bu isimleri, 5.000 yıllık bir tarihe işaret eder.